ในภาพลักษณ์ของพระเจ้า

ความรู้พื้นฐานประการหนึ่งของพระพุทธเจ้าคือพระปริยัติสมุทปาท ( สันสกฤต : प्रतीत्यसमुत्पाद, Pāli : paṭicchasamuppāda ) สิ่งนี้ระบุว่าปรากฏการณ์ทั้งหมดเกิดขึ้นจากปรากฏการณ์อื่นก่อนหน้านี้ สิ่งที่เราสังเกตเห็นนั้นเกิดจากสาเหตุก่อนหน้า ความเข้าใจนี้ครอบคลุมในอริยสัจ 4 เพื่ออธิบายกรรมและสังสารวัฏ 

เราสามารถใช้ข้อมูลเชิงลึกของปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นเพื่อรับข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับตัวเราโดยใช้คุณลักษณะทั่วไปทั่วเอเชีย ให้เรานึกถึงพระพุทธรูปที่สวยงามจำนวนน้อยที่สร้างขึ้นทั่วดินแดน

เราสังเกตอะไรจากรูปปั้น งานศิลปะสวยๆ เหล่านี้ ไม่ว่าจะเป็นงานประติมากรรมหินหรืองานโลหะสำริด 

ภาพสะท้อนความหลากหลายของพระพุทธรูป

ด้วยความใหญ่ของขนาดและอายุการใช้งานที่ยาวนานแสดงให้เห็นว่า พระพุทธรูปเหล่านี้ถูกสร้างขึ้นด้วยความรู้ด้านวิศวกรรมและทักษะด้านโลหะวิทยาที่ยอดเยี่ยม ผู้ที่สร้างรูปปั้นเหล่านี้เป็นทั้งวิศวกรที่มีความรู้ด้านเทคนิคและศิลปิน

นอกจากนี้เรายังเห็นว่าพระพุทธรูปมีมูดราสหรือที่เรียกว่าท่วงท่าหรือท่าทางของมือสื่อข้อความเชิงสัญลักษณ์ กลุ่มศิลปินและช่างฝีมือที่สร้างรูปปั้นเหล่านี้ได้สื่อความหมายถึงผู้ที่ชื่นชมผลงานเหล่านี้ ผู้ที่มาชมพระพุทธรูปสามาถรับรู้และเข้าใจพะระอริยาบทเหล่านี้ ทั้งผู้สร้างแลผู้ชมมีสัญชาตญาณที่้สมอกันและสามารถเข้าใจในข้อความโดยใช้สัญลักษณ์ได้โดยธรรมชาติ

เรายังสังเกตเห็นว่าความงามทางศิลปะของพวกเขาดึงดูดผู้คนจากทั่วโลกเพียงเข้ามารับชมและชื่นชมผลงานเหล่านี้ แม้กระทั้งพวกเราที่ไม่ได้สร้างรูปปั้นเหล่านี้ยังคงพบว่ามันน่าสนใจ บางคนแค่ชื่นชมความสำเร็จทางศิลปะและเทคนิคบางอย่าง ในขณะที่บางคนพยายามทำความเข้าใจอย่างลึกซึ่งถึงความหมายของมูดราส (ท่าทางของมือ)

บางคนมาเพื่อการนับถือศาสนาด้วย เนื่องจากรูปปั้นเหล่านี้เป็นตัวแทนของพระพุทธเจ้า จึงทำให้เกิดความเคารพและยำเกรง แม้แต่ผู้ที่ไม่ใช่สาวกของพระพุทธเจ้า

คำถามเชิงเหตุเกี่ยวกับมนุษยชาติ…

เราสังเกตทั้งหมดนี้ในตัวรูปปั้นเอง ในการเฝ้าดูผู้อื่นที่มาชื่นชมรูปปั้นเหล่านั้น และแม้แต่ในตัวเราเอง พระปัจเจกพุทธเจ้าตรัสว่าธรรมทั้งหลายเกิดแต่กาลก่อน เกิดคำถามว่า ธรรมต่อไปนี้มาจากไหน ?

• สัญชาตญาณของมนุษย์ในการสร้างงานศิลปะ (พระพุทธรูป) และให้คุณค่ากับงานศิลปะ (พวกเราที่เคารพบูชา)
• ความสามารถของมนุษย์ในการมุ่งเน้นไปที่การสร้างโครงสร้าง (รูปปั้นเหล่านี้) ที่ต้องใช้ความเข้าใจทางเทคนิคเพื่อวัตถุประสงค์เฉพาะ
• ความสามารถที่มีมาแต่กำเนิดในการเข้าใจ ส่ง และรับข้อความเชิงสัญลักษณ์ดังที่เห็นในโคลนตมของรูปปั้นเหล่านี้
• ความสามารถโดยกำเนิดของรูปปั้นเหล่านี้ทำให้เกิดความเคารพในหัวใจ จิตวิญญาณ และความคิดของผู้ศรัทธาจำนวนมาก

มีสาเหตุใดเกิดขึ้นในหมู่คนเหล่านี้ ที่ทำให้ปรากฏการณ์เหล่านี้เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง? สิ่งนี้เป็นจริงในทุกวัฒนธรรม ตลอดจนประวัติศาสตร์ ทั่วทั้งโลก ระหว่างเพศ และในทุกภาษา มนุษย์แสดงลักษณะเหล่านี้ ที่คล้ายคลึงกัน อย่างสม่ำเสมอ สิ่งเหล่านี้คือความพยายามเพียงเพื่อเอาชีวิตรอดหรือหาทางพ้นทุกข์ ในทางตะวันตก นั้นคำอธิบายพื้นฐานที่เกี่ยวกับกระบวนการวิวัฒนาการตามธรรมชาตินั้นยากต่อการอธิบายในเชิงคุณสมบัติทางศิลปะและความลึกลับในตัวผู้คน ในภาคตะวันออก คำอธิบายเหล่านี้ทมีพื้นฐานมาจากความไม่รู้เพียงอย่างเดียวเนื่องจากสิ่งที่ยึดมั่นถือมั่นกันมา ซึ่งเป็นการยากในการอธิบายคุณสมบัติเหล่านี้เช่นเดียวกัน

…คำตอบจากพระคัมภีร์ภาษาฮีบรูโบราณ

งานเขียนที่เก่าแก่ที่สุดในโลกบางส่วนได้ให้คำอธิบายง่ายๆ เกี่ยวกับคุณลักษณะของมนุษย์ที่สังเกตได้เหล่านี้ พวกเขาอธิบายว่าเหตุใดคุณจึงมาที่นี่และเพื่อจุดประสงค์ใด พวกเขาเขียนขึ้นเมื่อเริ่มประวัติศาสตร์ของมนุษย์ในภาษาที่เก่าแก่กว่าทั้งภาษาบาลีและภาษาสันสกฤต ต้นกำเนิดของพวกเขาเทียบได้กับภาษาจีนในแง่ของอายุ ชาวฮีบรู ชนชาติที่ไม่เหมือนใคร ได้ผลิตและเก็บรักษางานเขียนเหล่านี้ไว้ด้วยกัน ก่อเกิดเป็นเรื่องราวมหากาพย์ 

คอลเลกชันของงานเขียนนี้ได้รับการจัดกลุ่มเข้าด้วยกันเป็นหนังสือที่เป็นที่รู้จักซึ่งเรียกกันโดยทั่วไปว่าพระคัมภีร์ พระคัมภีร์เริ่มต้นมหากาพย์อย่างไร? มันทำให้รู้ว่าคุณเป็นใคร? พระคัมภีร์เริ่มต้นด้วย:

1 ในปฐมกาล พระเจ้าสร้างฟ้าสวรรค์และแผ่นดินโลก

ปฐมกาล 1:1

ไม่กี่ประโยคต่อมา พระคัมภีร์กล่าวว่า:

26 ครั้นแล้วพระเจ้าก็กล่าวว่า “เรามาสร้างมนุษย์[a]ตามภาพลักษณ์ของเรากันเถิด ให้มีคุณลักษณะเหมือนเรา และให้พวกเขาควบคุมดูแลปลาในท้องทะเล นกในอากาศ และสัตว์เลี้ยง รวมทั้งควบคุมทั่วทั้งแผ่นดินโลกและบรรดาสัตว์ที่เลื้อยคลานบนพื้นดิน”

27 ฉะนั้น พระเจ้าจึงสร้างมนุษย์ขึ้นตามภาพลักษณ์ของพระองค์

    พระองค์สร้างมนุษย์ขึ้นตามภาพลักษณ์ของพระเจ้า

    พระองค์ได้สร้างทั้งชายและหญิง[b]

ปฐมกาล 1:26-27

“ตามพระฉายาของพระเจ้า”

พระเจ้าผู้สร้างทรงสร้างมนุษย์ชาติ ‘ตามพระฉายาของพระเจ้า’ หมายความว่าอย่างไร? พระเจ้าเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีสองแขน มีศีรษะ ฯลฯ แต่ในระดับที่ลึกกว่านั้น มันหมายความว่าลักษณะพื้นฐานของผู้คนเกิดขึ้นจากลักษณะที่คล้ายคลึงกันของพระเจ้า กล่าวโดยย่อคือใช้หลักปริยัติสัมปทามาสู่เรา ตัวอย่างเช่น ทั้งพระเจ้าผู้สร้าง (ในพระคัมภีร์) และผู้คน (จากการสังเกต) มีสติปัญญา อารมณ์ และเจตจำนง คัมภีร์ไบเบิลพรรณนาถึงพระเจ้าว่าเศร้า เจ็บปวด โกรธ หรือมีความสุข ซึ่งเป็นช่วงของอารมณ์ความรู้สึกเดียวกับที่เราเป็นมนุษย์ เราเลือกและตัดสินใจในแต่ละวัน ในทำนองเดียวกัน พระเจ้าในพระคัมภีร์ทำการเลือกและตัดสินใจ ความสามารถของเราในการให้เหตุผลและการคิดเชิงนามธรรมมาจากพระเจ้า เรามีความสามารถในด้านสติปัญญา อารมณ์ และเจตจำนง เพราะพระเจ้าทรงมี และพระองค์ทรงสร้างเราตามพระฉายาของพระองค์

ไม่ใช่เรื่องยากเลยที่เรารับรู้ว่าเราเป็นสิ่งมีชีวิตที่ตระหนักรู้ในตนเองและสำนึกใน ‘ฉัน’ และ ‘คุณ’ เราไม่ได้ไร้ตัวตน ‘ของมัน’ พระคัมภีร์สอนว่าเราเป็นเช่นนี้เพราะพระเจ้าทรงเป็นบุคคลและเราถูกสร้างตามพระฉายาของพระองค์

การเกิดขึ้นของศิลปินในตัวเรา

เรายังสร้างสรรค์และชื่นชมงานศิลปะโดยกำเนิด เช่น พระพุทธรูปที่กล่าวมาข้างต้น ผู้คนชื่นชมและต้องการความงามโดยธรรมชาติ เช่นเดียวกับที่เราชื่นชมศิลปะในรูปปั้น เราก็ชื่นชมโลกที่สวยงามของเราเช่นกัน ไม่ว่าจะเป็นภูเขาตระหง่าน อาทิตย์อัสดง หรือสีสันของดอกบัว คัมภีร์ไบเบิลประกาศว่าพระเจ้าในฐานะผู้สร้างโลก ทรงสร้างภูเขา พระอาทิตย์และดอกบัว เขาทำให้มันใช้งานได้ แต่ยังเป็นศิลปะที่สวยงาม เราชื่นชมศิลปะนี้เพราะเราสร้างตามพระฉายาของพระเจ้า เรายังสร้างงานศิลปะ เช่น พระพุทธรูป เพราะเรามีความสามารถตามธรรมชาติที่พระองค์มี อันเป็นผลจากการถูกสร้างตามรูปลักษณ์ของพระองค์ สิ่งนี้เป็นมากกว่าแค่ทัศนศิลป์ รวมถึงดนตรีและวรรณกรรม รวมถึงศิลปะแขนงอื่นๆ ลองนึกถึงความสำคัญของดนตรีสำหรับเรา หรือแม้แต่ความรักในการเต้นของเรา ดนตรีทำให้ชีวิตของเราดีขึ้น เราชอบเรื่องราวดีๆ ไม่ว่าจะเป็นในนวนิยายหรือละครหรือที่แพร่หลายในปัจจุบันในภาพยนตร์ เรื่องราวมีทั้งฮีโร่ ตัวร้าย ดราม่า และเรื่องราวดีๆ ที่เผาฮีโร่ ตัวร้าย และดราม่าเหล่านี้ให้เป็นจินตนาการของเรา ดังนั้นจึงเป็นเรื่องธรรมดาที่เราจะเสพและชื่นชมศิลปะในรูปแบบต่างๆ เราให้ความบันเทิง เติมพลัง และฟื้นฟูตัวเองด้วยงานศิลปะ เพราะพระเจ้าทรงเป็นศิลปิน และเราอยู่ในพระฉายาของพระองค์

มันเป็นคำถามที่ควรค่าแกการถามว่า ทำไมพวกเราถึงมีความสุนทรีย์ในความงามตามธรรมชาติ ไม่ว่าจะเป็นทางศิลปะ ละคร ดนตรี เต้นรำ หรือทางด้านวรรณกรรม Daniel Dennett ผู้ไม่เชื่อในพระเจ้าและผู้มีอำนาจในการทำความเข้าใจกระบวนการทางปัญญา ได้ให้คำตอบจากมุมมองวัตถุนิยมใว้ว่า:

“งานวิจัยส่วนใหญ่ยังคงไม่เห็นค่าของดนตรี ไม่ค่อยมีใครถามว่า: ทำไมดนตรีถึงมีอยู่? มีเพียงคำตอบสั้น ๆ และมันก็เป็นความจริง ตราบใดที่มันยังเป็นอยู่ มันมีอยู่เพราะเรารักมัน และด้วยเหตุนี้เราจึงทำให้มันมีอยู่มากขึ้นเรื่อย ๆ แต่ทำไมเราถึงรักมัน? เพราะเราว่ามันไพเราะ แต่ทำไมมันสวยสำหรับเรา? นี่เป็นคำถามทางชีววิทยาที่ดีอย่างสมบูรณ์ แต่ก็ยังไม่มีคำตอบที่ดี”

แดเนียล เดนเน็ตต์. 2549 ทำลายมนต์สะกด: ศาสนาเป็นปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ หน้า 43

มุมมองวัตถุนิยมที่มีต่อมนุษย์ไม่มีคำตอบสำหรับคำถามพื้นฐานเกี่ยวกับธรรมชาติของมนุษย์ จากมุมมองของพระคัมภีร์ เป็นเพราะพระเจ้าทรงเป็นศิลปะและสุนทรียะ เขาทำสิ่งที่สวยงามและเพลิดเพลินกับความงาม คุณซึ่งถูกสร้างตามพระฉายาของพระองค์ก็เหมือนกัน

ความงามในคณิตศาสตร์

การเชื่อมโยงอย่างใกล้ชิดกับความงามทางสุนทรียะคือคณิตศาสตร์ รูปแบบจากอัตราส่วนทางเรขาคณิตทำให้เกิดเศษส่วนและรูปทรงอื่นๆ ที่เราเห็นว่าสวยงามและสง่างามทางคณิตศาสตร์ ดูวิดีโอนี้อธิบายความสง่างามของชุดแมนเดลบรอต และถามคำถามว่าเหตุใดแนวคิดที่เป็นนามธรรม เช่น ตัวเลข จึงดูเหมือนควบคุมพฤติกรรมของจักรวาล และเหตุใดเราจึงชื่นชมความงามของมัน

ทำไมเราถึงมีศีลธรรม

นอกจากนี้ การ ‘ถูกสร้างตามพระฉายาของพระเจ้า’ ยังอธิบายถึงความสามารถทางศีลธรรมตามธรรมชาติของเราซึ่งมีอยู่ทั่วไปในทุกวัฒนธรรม เรา เห็นชัดในอริยมรรคมีองค์๘ พระเจ้าผู้ทรงสร้างมีความห่วงใยอย่างยิ่งเกี่ยวกับความดีและความยุติธรรม ดังนั้น เช่นเดียวกับเข็มทิศที่มุ่งตรงไปยังทิศเหนือแม่เหล็ก แนวของเราที่ ‘ยุติธรรม’ ‘ดี’ และ ‘ถูกต้อง’ จะเป็นไปตามแนวของพระองค์ ไม่ใช่แค่คนเคร่งศาสนาเท่านั้นที่ถูกสร้างมาในลักษณะนี้ – ทุกคนก็เป็นเช่นกัน การไม่รู้จักสิ่งนี้อาจทำให้เกิดความเข้าใจผิดได้ ยกตัวอย่างความท้าทายนี้จาก Sam Harris นักวัตถุนิยมชาวอเมริกัน

“ถ้าคุณมีสิทธิ์ที่จะเชื่อว่าความเชื่อทางศาสนาเป็นเพียงพื้นฐานที่แท้จริงสำหรับศีลธรรม ดังนั้นผู้ที่ไม่เชื่อในพระเจ้าก็ควรมีศีลธรรมน้อยกว่าผู้เชื่อ”

แซม แฮร์ริส. 2548. จดหมายถึงประเทศคริสเตียน. หน้า 38-39

ที่แฮร์ริสกล่าวใว้นั้นไม่ถูกต้อง  การสำนึกในศีลธรรมของเรามาจากภาพลักษณ์ของพระเจ้าในตัวเรา ไม่ใช่จากการนับถือศาสนา นี่คือเหตุผลที่พวกอเทวนิยมเช่นเดียวกับพวกเราที่เหลือทั้งหมด มีความรู้สึกทางศีลธรรมและสามารถประพฤติตนในทางศีลธรรมได้ ความยากของอเทวนิยมคือการอธิบายว่าทำไมเราถึงมีศีลธรรม อย่างไรก็ตาม การถูกสร้างขึ้นตามภาพลักษณ์ทางศีลธรรมของพระเจ้านั้นให้คำอธิบายที่เรียบง่ายและตรงไปตรงมา

ทำไมเราถึงสัมพันธ์กัน

ตามพระคัมภีร์แล้ว จุดเริ่มต้นในการรู้จักตนเองมาจากการตระหนักว่าสถานะของเราเป็นผู้ถือภาพลักษณ์ของพระเจ้า ดังนั้น การได้รับข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับพระเจ้า (ผ่านพระคัมภีร์) หรือผู้คน (ผ่านการสังเกต) ก็ให้ข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับอีกสิ่งหนึ่งเช่นกัน ตัวอย่างเช่น พิจารณาความสำคัญที่ผู้คนให้ความสำคัญกับความสัมพันธ์ การได้ดูหนังดีๆ สักเรื่องนั้นเป็นเรื่องปกติ แต่การดูกับเพื่อนหรือสมาชิกในครอบครัวจะเป็นประสบการณ์ที่ดีกว่ามาก เรามักจะมองหาเพื่อนที่จะแบ่งปันประสบการณ์ด้วย มิตรภาพที่มีความหมายและความสัมพันธ์ในครอบครัวเป็นกุญแจสู่ความเป็นอยู่ที่ดีของเรา ในทางกลับกัน ความเหงาและ/หรือความสัมพันธ์ในครอบครัวที่ร้าวฉานและการแตกหักในมิตรภาพมักจะทำให้เราเครียด เราไม่เป็นกลางและไม่หวั่นไหวต่อสถานะของความสัมพันธ์ที่เรามีกับผู้อื่น

พระเจ้าผู้สร้างคือความรัก

ตอนนี้ หากเราอยู่ในพระฉายาของพระเจ้า เราก็คาดหวังที่จะพบการเน้นความสัมพันธ์แบบเดียวกันนี้กับพระเจ้า ในความเป็นจริงเราทำ พระคัมภีร์กล่าวว่า:

8 ใครก็ตามที่ไม่มีความรักก็ไม่รู้จักพระเจ้า เพราะว่าพระเจ้าคือความรัก

1 ยอห์น 4:8

พระคัมภีร์สอนเกี่ยวกับความสำคัญที่พระเจ้ามอบให้กับความรักที่เรามีต่อพระองค์และความรักที่เรามีต่อผู้อื่น ใว้อย่างมากมาย อันที่จริง พระเยซูสอนว่าการเสริมสร้างความสัมพันธ์ทั้งสองนี้เป็นคำสั่งที่สำคัญที่สุดสองข้อในพระคัมภีร์ เมื่อลองคิดดู ความรักจะต้องมีความสัมพันธ์กัน เพราะต้องมีคนที่รัก (คนรัก) และอีกคนที่เป็นเป้าหมายของความรักนี้ (คนที่รัก)

ดังนั้นเราควรคิดว่าพระเจ้าผู้สร้างเป็นคนรัก หากเราคิดแต่เพียงว่าพระองค์เป็น ‘ผู้นำสำคัญ’, ‘สาเหตุแรก’, ‘เทพผู้รอบรู้’, ‘สิ่งมีชีวิตที่มีเมตตา’ หรือบางทีอาจเป็น ‘จิตสำนึกของพระพุทธเจ้า’ เราไม่ได้นึกถึงพระเจ้าในพระคัมภีร์ไบเบิล แม้ว่าพระองค์จะเป็นชื่อที่กล่าวถึงข้างต้น แต่พระคัมภีร์ก็พรรณนาถึงพระองค์ว่าเกือบจะหลงใหลในความสัมพันธ์ เขาไม่ได้ ‘มี’ ความรัก แต่อย่างใด เขา ‘เป็น’ ความรัก ภาพความสัมพันธ์ของพระเจ้ากับผู้คนที่โดดเด่นที่สุดในพระคัมภีร์สองภาพคือความสัมพันธ์ระหว่างพ่อกับลูก และสามีกับภรรยา สิ่งเหล่านี้ไม่ใช่การเปรียบเทียบ ‘สาเหตุแรก’ ในเชิงปรัชญาอย่างไม่ลดละ แต่เป็นความสัมพันธ์ที่ลึกซึ้งและใกล้ชิดที่สุดของมนุษย์

สร้างบนมูลนิธิฮิบรู

นี่คือรากฐานที่เราวางไว้จนถึงตอนนี้ ผู้คนถูกสร้างขึ้นตามพระฉายาของพระเจ้า ซึ่งประกอบด้วยความคิด อารมณ์ และเจตจำนง เรามีความรู้สึกและตระหนักรู้ในตนเอง ผู้คนเป็นสัตว์ที่มีศีลธรรมด้วย ‘ไวยากรณ์ทางศีลธรรม’ ของเรา ทำให้เรามีการวางแนวที่ ‘ถูกต้อง’ และ ‘ยุติธรรม’ โดยกำเนิด เรามีความสามารถโดยสัญชาตญาณในการพัฒนาและชื่นชมความงาม การละคร ศิลปะ และเรื่องราวในทุกรูปแบบ นอกจากนี้เรายังแสวงหาและพัฒนาความสัมพันธ์กับผู้อื่นโดยธรรมชาติ คุณมีคุณสมบัติเหล่านี้เพราะพระเจ้าหล่อหลอมคุณลักษณะเหล่านี้ และคุณถูกสร้างขึ้นตามรูปลักษณ์ของพระองค์

พระพุทธรูปมีค่าและน่าสนใจมากเพราะเป็นรูปพระพุทธเจ้า มูลค่าที่แท้จริงของรูปภาพนั้นมาจากส่วนประกอบของรูปภาพ ภาพของส้มไม่มีค่ามากนักเนื่องจากมีความธรรมดา แต่ผู้คนเคารพบูชาพระพุทธรูปเพราะพระพุทธเจ้ามีเอกลักษณ์และมีค่า ดังนั้น พระพุทธรูปจึงมีค่ามากกว่ารูปปั้นของผู้อื่น เพราะพระพุทธเจ้ามีค่ามากกว่าองค์อื่นโดยเนื้อแท้

ในทำนองเดียวกัน เนื่องจากคุณอยู่ในพระฉายาของพระเจ้า (ไม่ใช่พระฉายาอื่น) คุณจึงมีคุณค่ามหาศาล คุณมีค่าและศักดิ์ศรีโดยไม่คำนึงถึงความมั่งคั่ง อายุ การศึกษา สถานะทางสังคม ภาษา และเพศ เพียงเพราะคุณ ‘อยู่ในพระฉายาของพระเจ้า’ พระเจ้าทรงทราบเรื่องนี้และทรงต้องการให้คุณตระหนักในเรื่องนี้เช่นกัน

แต่ถ้าเป็นเช่นนั้น เหตุใดโลกทั้งของท่านและของข้าพเจ้าจึงเต็มไปด้วยวัฏสงสารและความตายไม่รู้จบ เรื่องราว ในพระคัมภีร์ยังคงอธิบายต่อไปว่าสิ่งนี้เกิดขึ้นได้อย่างไร